Waar blijft de uil?

“Van de erfenis van de mensheid hebben we het ene stuk na het andere verkwanseld, vaak voor een honderdste van de waarde bij de lommerd in bewaring moeten geven om daarvoor de kleine munt van het actuele voorgeschoten te krijgen.” (W. Benjamin)

De uil van Minerva spreidt haar vleugels bij het vallen van de avond. Zo luidt tenminste het Hegeliaanse gezegde. Hoewel het vandaag maatschappelijk flink donker lijkt, blijft de uil ogenschijnlijk sikkeneurig in zijn hol. Klopt de mensheid dan niet op de deur van het ongeluk? Apocalyptische gevoelens doorsomberen alvast het heden. Alle maatschappelijke seismologische apparaten signaleren trillingen die wijzen op een ongeziene tellurische ramp:

• De elementen van de natuur – water, vuur, lucht en aarde – zijn uit hun lood geslagen, en ze gedragen zich navenant. Nukkig, onvoorspelbaar en blind slaan ze om zich heen: tempeestend, verschroeiend, verkillend, verwoestend. God heeft zich duidelijk vergist toen hij middels duif, olijftak en regenboog het einde der grote overstromingen annonceerde;
• Op het vlak van biodiversiteit kondigt zich een zesde extinctiegolf aan en technofossielen overtreffen sinds 2020 de totale biomassa van de aarde. Blijvend onvervaard voeren wij een aanval van onze tijd uit op de rest van de tijd;
• Onze collectieven zijn uit elkaar gespat en wij hebben geen nieuwe sociale banden bedacht. Resten nog alleen atomen zonder valentie en pressiegroepen die de democratie schaamteloos ondermijnen;
• De politiek ontaardt in torrentieel anathematische scheldpartijen, opgevoerd door murw-onderhandelde slaapwandelaars die door de kiezer van de Vivaldi-winter in een Arizona-woestijn gekatapulteerd zijn. Quaerens quem devoret vecht men elkaar politiek de tent uit. De meesten zijn elke dag minder bestuurder en meer volkstribuun. Rest alleen nog een conclaafregering onder een barGoense prepressie?;
• Terwijl falsaris Trump de annexatie van Canada, Groenland en het Panamakanaal aankondigt, kreunt de industrie in Europa en worden groene ambities linea recta teruggedraaid;
• De DSM 6 wordt verrijkt met klimaatangst, infobesitas, technoanxiety en aanrakingsarmoede;
• Meer dan de helft van de staten wereldwijd kunnen gekapitteld worden als autoritair of totalitair en na zoveel jaar vrede en westerse gemoedsrust daalt het besef in dat wij te lang naïef ronddobberden op een vervaarlijk aanzwellende geopolitieke oceaan.

Aan absurdistische humor is er wel geen gebrek:

• We moeten rijst (uit China?), waterflessen en geld in huis halen volgens de nieuwe Navo topman. Maar best wel niet meer dan 7000 EUR (vraag het maar aan Didier Reynders);
• Na de spoorlopers, dieren in de nabijheid van het spoor en talloze operationele redenen worden treinen afgeschaft omwille van … druk treinverkeer. Sorry daarvoor!;
• Vakbonden kondigen aan elke maand te zullen staken tegen een regering die er nog niet is;
• De phono sapiens en onze screenagers kijken zich ondertussen bingewatchend in een coma;
• Communicatie werd consummicatie, storytelling werd storyselling en valsemunterij werd “bots-matige” valsemenserij.

“ I can calculate the motion of heavenly bodies but not the madness of people” (Newton)

Hopen op Musk en kwantumchip Willow? AIaiai.

“ De zon zal niet buiten zijn grenzen gaan. Doet zij dit wel dan zullen de Erinyen die de gerechtigheid bewaken haar weten te vinden.” (Heraclitus)

Vandaag ontberen wij elk toekomstnarratief dat buiten de gebaande paden treedt van een hooggespannen discours dat een voluntaristisch technologisch duurzaam hedonisme predikt met AI als ultiem gulden panacee.

Maar zoals de Grieken wisten, draagt elke gouden appel de zaadjes van de eigen ondergang in zich. Harari wijst ons terecht op de ingeweven karakterfout in het species mens die erin bestaat als een tovenaarsleerling krachten te ontketenen die men niet kan beheersen. Vandaag reeds hebben de Musks van deze wereld het (hyper-)kinetisch overschot van miljarden betoverde bezems in het leven geroepen zoals drones, chatbots en algoritmen, die zich aan onze controle kunnen onttrekken. Datacenters zijn nu al goed voor 1,5 % van het totaal energiegebruik en met de huidige Large Language Models stijgt dit exponentieel. Er is reeds 1 beveiligingscamera per 8 mensen en digitale agenten worden overal mee naartoe genomen. Terecht vragen sommigen zich af of het instituut democratie wel verenigbaar is met dergelijke grootschalige informatienetwerken en intercomputerrealiteiten?

“Vergissen is menselijk daarin volharden is des duivels.” (Augustinus)

Beleidsmakers en juristen doen er dan ook goed aan de Bletchley verklaring te herlezen en deze handen en voeten te geven. Minstens moeten wij er mee voor zorgen dat technologische bollebozen zo handelen dat we de gevolgen van het technisch ingrijpen te allen tijden kunnen corrigeren. Een no buy Musk 2025 challenge is misschien een leuke aanvulling van recentelijk influentiële initiatieven.

Hoop dat het allemaal wel goed zal komen en dat een nieuw onschuldig data-Eden ophanden is, is daarbij abusievelijk. De hoop, als alter ego van de berusting, is in deze de ergste der kwalen zoals de mythe van Pandora symboliseert

“ De mens beminnen is hem verzorgen, niet hem redden voor een of ander toekomstig leven.” Albert Camus)

Geen hoop maar actie met GD&A voor een nieuwe lente.

“ De mensheid mag dan op de rand van de zelfvernietiging staan, haar mogelijkheden zijn niet uitgeput.” (M. Serres)

Wij staan onmiskenbaar voor een kantelpunt in de geschiedenis, ingegeven door technologische ontwikkelingen met onder meer een radicale democratisering van kennis als exponent. Deze veranderingen noodzaken aanpassingen in het onderwijs, de arbeidsmarkt, het bedrijfsleven, de gezondheidszorg, en recht en politiek – kortom op het niveau van al onze instituties. Onze hedendaagse verkalkte instellingen lijken immers op sterren waarvan het licht ons nog wel bereikt, maar die volgens de astrofysica al lang geleden zijn gestorven. Haastige hervormingen volgens verouderde modellen werken dan ook niet meer. Integendeel zal een fout aangebracht noodverband het weefsel verder aantasten.

De acute politiek-maatschappelijke vraag luidt: hoe krijgen wij duidelijk zicht op de toekomst waar de nieuwe technologieën naar vooruitwijzen? Wat sterft van de oude wereld en wat rijst er uit de nieuwe op?

Het recht en zijn beoefenaars moeten deze zoektocht begeleiden en voorkomen dat deze queeste het prerogatief wordt van technolibertairen als Elon Musk.

“Wat meenemen bij vlucht uit een brandend huis: het vuur!”

In absurde tijden kan de filosoof (of was het een literator?) van het absurde ons hierbij gidsen. De zaadkorrels van Albert Camus bewaren hun kiemkracht tot op de dag van vandaag. Zijn geestelijke instelling van bescheidenheid, gezond verstand en sympathie, gefundeerd in “la pensée du midi” en de principes van rechtvaardigheid, hartstocht, vrijheid en solidariteit, moet beleidsmakers en juristen inspireren. Wij leren van Camus dat de mens niet vrij is van alles. Hij is vrij voor iets!

Existeren is zich dus engageren, en wel nu onmiddellijk.

“De ware edelmoedigheid jegens de toekomst bestaat eruit alles aan het heden te geven”. (A.Camus)

Laat ons in 2025 per direct actie ondernemen.

Actie die niet uitgaat van de grote verhalen, maar vanuit de meest concrete werkelijkheid, de gemeenschap en het beroep.

Zo weinig mogelijk kwaad doen en soms een klein beetje goed.

Met een levende politiek van het hier en nu.

Niet om de utopische samenleving vorm te geven, maar om met corrigeerbare hervormingen het lijden van onze medemensen te verminderen en daarmee de waarde van het leven en het menszijn uit te drukken.

Waarbij wij het op til zijnde paradigma van de informatica gebalanceerd doorvoeren zonder in de valkuilen van ongebreideld technologisch optimisme te trappen. Waarbij wij samenwerken aan een toekomst waarin technologie en menselijkheid hand in hand gaan, waarin wij data benutten voor het algemeen welzijn zonder de vrijheid en privacy van individuen te schenden.

Zo kunnen wij in 2025 bouwen aan een samenleving waarin kennis en innovatie bijdragen aan vrijheid en rechtvaardigheid.

En laat dit nu precies de passie zijn van GD&A Advocaten.

“Si l’homme échoue à concilier la justice et la liberté, alors il échoue à tout.” (A. Camus).

“ Le plus important est de bien faire son métier.” (A. Camus)
Daarvoor kan u ook in 2025 op GD&A Advocaten rekenen!

Cies Gysen

(PS: Dit epistel werd niet geschreven middels AI 😊)