Vanaf 1 januari 2026 moeten de lokale besturen alle verleende de minimis staatssteun registreren in een centraal Europees register (eAIR). Deze wijziging vereist onmiddellijke voorbereiding. Hierna wordt dieper ingegaan op wat verandert, voor wie en wat u nu moet doen.
Wat verandert er precies vanaf 2026?
De Europese Commissie heeft via Verordeningen (EU) 2023/2831 en 2023/2832 van 13 december 2023 een hervorming van het de minimis staatssteunregime doorgevoerd. Artikel 6 van deze verordeningen verplicht lidstaten van de Europese Unie om vanaf 1 januari 2026 verleende de minimis steun te registreren in een centraal register op nationaal of EU-niveau. België heeft (nog) geen eigen register en opteert dus voor het Europese eAidRegister (eAIR).
Deze verplichting geldt voor alle reguliere de minimis steun en de minimis steun verleend aan diensten van algemeen economisch belang (DAEB). De-minimissteun is in beginsel wél staatssteun, maar omdat het om zeer beperkte bedragen gaat, acht de EU het risico op concurrentieverstoring minimaal. Daarom vallen deze steunmaatregelen onder een versoepeld regime: ze hoeven niet te worden aangemeld bij de Europese Commissie en mogen rechtstreeks worden verleend, zolang het totaal binnen het vastgestelde de-minimisplafond blijft. Voor reguliere de minimis steun geldt een plafond van 300.000 EUR per onderneming over drie jaar op rollende basis; voor DAEB steun ligt die grens op 750.000 EUR.
Voor de minimis steun aan de landbouwsector geldt de registratieplicht pas vanaf 1 januari 2027 conform Verordening (EU) 2024/3118. Ten aanzien van steun voor de visserijsector werd er thans (nog) geen gelijkaardige verplichting ingevoerd.
Van papieren verklaringen naar digitale controle
In het huidige systeem volstaat het om een de minimis verklaring van de begunstigde onderneming op te vragen. Voordat de steun kan toegekend worden, moet die onderneming een verklaring op eer bezorgen van alle de minimis steun die zij gedurende een periode van drie jaar heeft ontvangen. Opgelet: deze verplichting tot het bekomen van een verklaring verdwijnt niet meteen! (zie verder)
Het nieuwe regime legt de verantwoordelijkheid volledig bij de steunverlenende overheid. Volgende concrete stappen moeten daartoe gezet worden:
- Voorafgaande controle verplicht: vóór elke nieuwe steunverlening moet de overheid eerst controleren of het de minimis plafond niet wordt overschreden en aan alle andere voorwaarden is voldaan.
- Registratieplicht binnen 20 werkdagen: elke steunverlening moet uiterlijk na 20 werkdagen geregistreerd worden in eAIR.
- Uitgebreide gegevensregistratie: identificatie begunstigde, steunbedrag, toekenningsdatum, steunverlenende overheid, steuninstrument, en NACE-classificatie moeten geregistreerd worden. De te registreren kerngegevens sluiten aldus aan bij de huidige praktijk, maar de verantwoordelijkheid verschuift naar de overheid.
- 10 jaar bewaarplicht: alle gegevens moeten gedurende 10 jaar bewaard blijven.
Welke steunmaatregelen vallen onder de registratieplicht?
De registratieplicht inzake deze steun is potentieel veel breder dan veel besturen vaak beseffen. Het gaat om ieder economisch voordeel dat een onderneming onder normale marktvoorwaarden, dus zonder overheidsmaatregelen, niet had verkregen (artikel 107 (1) VWEU) en dat valt binnen de regels van de de minimis verordeningen. Het betreft dus niet alleen directe subsidies, maar kan ook betrekking hebben op bijvoorbeeld onderhoud infrastructuur, leningen, belastingvoordelen, kwijtschelding schulden, … Het begrip ‘voordeel’ dient immers ruim begrepen te worden in de staatssteuncontext.
Praktische stappen die uw bestuur nu moet ondernemen
- EU Login account aanvragen:regel onmiddellijk een EU Login account en vraag een ‘local office’ of ‘granting authority’ aan. Dit kan via volgende website: EU Login. Om hier wegwijs in te maken heeft de Europese Commissie een ‘eAIR IT User Manual’ en tutorial video’s online geplaatst. Zie: 11.14 EAIR_IT_User_Manual_Draft.pdf en eAidRegister (eAIR) – YouTube.
- Intern staatssteunkader ontwikkelen:ontwikkel een intern kader om staatssteun te identificeren. Overheden kunnen immers alleen registreren wat zij als staatssteun kwalificeren. Pas interne procedures aan zodat elke potentiële steunverlening systematisch wordt getoetst aan de vijf staatssteuncriteria uit artikel 107 VWEU voordat een beslissing wordt genomen.
- Personeel opleiden:zorg ervoor dat uw medewerkers de staatssteunreflex ontwikkelen. Verdeel concrete taken over bevoegde personeelsleden inzake het coördineren van de nieuwe verplichtingen en het bijhouden en registreren van data.
Overgangsregime
Omdat het de minimisplafond over drie jaar wordt beoordeeld, zal het nieuwe register pas na diezelfde termijn volledig betrouwbaar zijn. In de eerste drie jaar (2026–2028) blijft daarom, naast de registratieplicht, ook het opvragen van de bestaande de minimisverklaringen verplicht. Dat zorgt voor een dubbele administratieve last, maar biedt tegelijk een noodzakelijk vangnet in de overgangsperiode. Vanaf 1 januari 2029 kan het register in principe volledig de de minimis verklaringen vervangen.
Transparantie en gegevensbescherming
De geregistreerde informatie moet eenvoudig publiek toegankelijk zijn. Binnen het uur na registratie in eAIR worden steunverleningen dan ook gepubliceerd voor een periode van tien jaar op een openbare website (eAidRegister). Indien nodig kunnen lokale besturen specifieke informatie anonimiseren in het kader van naleving van regels inzake gegevensbescherming.
Aan de slag
Het testregister is pas sinds kort beschikbaar, waardoor lokale besturen nu nog minder dan een maand de tijd hebben om hun organisatie voor te bereiden op de verplichte registratie. De Europese Commissie voorziet geen overgangsmaatregelen aangezien de startdatum reeds vastligt in de verordeningen. Ontwikkel dus nu uw intern staatssteunkader, leid uw personeelsleden op, en regel bovenal de technische toegang tot eAIR.
Bij GD&A Advocaten begrijpen we als geen ander het belang en de hoogdringendheid van deze ontwikkelingen. Ons team staat dan ook steeds klaar om uw bestuur met kennis van zaken bij te staan.
